Veel in huis
Je hebt veel in huis. En dan bedoel ik niet veel spullen. Dat zal vast ook. Nee, figuurlijk natuurlijk. We hebben allerlei kanten in ons, die op verschillende momenten naar voren komen. Ontdekken welke kanten jij prominent in 'the picture' zet en welke niet is boeiend. En je komt er daardoor ook achter waarom je bepaald gedrag van anderen totaal niet kan verdragen. Dit weten maakt je verdraagzaamheid in één klap groter, zonder dat je er verder iets hoeft te doen.
Je bent niet niks. Je bent jezelf. Jezelf. Soms klinkt dat alsof je één ding bent. Maar je hebt veel meer in je. Dat heeft iedereen. We hebben allemaal veel eigenschappen. Rollen die we vervullen. En kanten die op verschillende momenten naar voren komen. Dit maakt de mens zo ongelooflijk interessant. In grote lijnen lijken mensen veel op elkaar, maar als je inzoomt ook weer helemaal niet.
Jung, een van de grondleggers van de psychologie, gaat er vanuit dat elk mens alles in zich heeft. Het goede en het kwade. Het lichte en het donkere. Jonge kinderen laten meer kanten van zichzelf zien. Als we opgroeien leren we welke onderdelen gewenst zijn en welke minder. Bijvoorbeeld dat delen goed is en stelen niet. Hier zijn de meeste mensen het wel over eens. Maar logischerwijs verschilt het nogal per gezin welk gedrag gestimuleerd wordt en welke niet. Op televisie komt dit soms zo heerlijk in beeld. Neem nou het programma “een huis vol”. Los van het diepe respect dat ik heb voor de ouders van de enorme gezinnen heb, is boeiend om te zien hoe ze hun kinderen opvoeden. Wat moedigen ze aan en wat niet? Wat vinden ouders grappig, etc. Heerlijk.
De onderdelen die je hebt leren wegstoppen of juist altijd laat zien kunnen verderop in je leven in conflict komen met wat nodig is. Bijvoorbeeld iemand die gewend is om de sfeer “gezellig” te houden en op het werk als feedback krijgt daadkrachtiger te zijn.
Er zijn een aantal coachingsprincipes hierop gebaseerd. Bijvoorbeeld, schaduwwerk. Debbie Ford heeft hier een boek over geschreven. Bij Bol.com zit er een flink prijsje aan. Even speuren dus als je het wilt lezen. De schrijfster is wat te zweverig naar mijn smaak, maar als je daar door heen leest is het interessant voer!
Debbie geeft aan dat als je ontkent dat jij bepaalde eigenschappen hebt, dat je dat dan in je schaduw stopt. Niemand mag het zien. Elk mens heeft liefde in zich, humor, kan sympathiek zijn. Maar ook iedereen kan een egoïst, hatelijk , asociaal, lui en bloed irritant zijn. Als je vervolgens anderen dat gedrag ziet vertonen, dan haalt het je bloed onder je nagels vandaan en kan je diegene wel wat aandoen. Met andere woorden, het lokt een reactie bij je uit die niet proportioneel is bij dat wat er gebeurd.
Het gedrag valt je dus in het bijzonder op omdat jij het van jezelf niet mag. Degene die het doet heeft het waarschijnlijk totaal niet door. Het gedrag zit immers niet in zijn schaduw. Bijvoorbeeld, Jan grijpt omdat hij haast heeft zijn boterham van zijn bord en verzameld onder het eten zijn spullen omdat hij weg moet. Janny kan dit niet aanzien. Alle kruimels vliegen in de rondte. Ze ergert zich kapot. Jan is zich van geen kwaad bewust. Hij weet dat hij soms een rommelmaker is en gaat morgen toch stofzuigen.
Op het moment dat je erkent dat je ook datgene bent wat in je schaduw zit dan verliest het zijn kracht. Je voelt geen buiten proportionele gevoelens meer als je het tegen komt. In het bovenstaande voorbeeld kan Janny rustig aangeven dat ze die kruimels vies vindt, zonder van binnen kapot te gaan van ergenis.
Ook kan je een gematigde vorm van het gedrag soms zelf inzetten. Onze harmonie-lover van eerder bijvoorbeeld. Diegene kan af en toe de dictator tevoorschijn toveren die in de schaduw verstopt zat. De harmonie op het werk is dan even weg, maar iedereen weet weer waar hij of zij aan toe is. Dat is soms belangrijker dan de harmonie.
Er bestaat een simpele oefening om erachter te komen welke kenmerken in jouw schaduw zitten. De oefening werkt het beste als je gelijk mee doet en de stappen niet vooruit leest.
- Neem drie BN’ers in gedachten waar je een ontzettende hekel aan hebt. Zo erg dat je gelijk weg zapt als ze voorbij komen.
- Wie van dit rijtje is het aller aller vervelendst?
- Bedenk wat je ontzettend irritant aan diegene vindt. Wat haalt het bloed onder je nagels vandaan?
- Welke kenmerken horen daarbij?
- Sta jij jezelf toe om zo te zijn?
Over het algemeen zal het antwoord op vraag vijf “nee” zijn. Verken dit eens bij jezelf als je zin hebt. Probeer dit zonder oordeel te doen. Je hebt immers ooit een goede reden gehad om dit gedrag in je schaduw te stoppen. Zinnige vragen kunnen zijn:
- Is het gedrag altijd slecht? Zou het je ook wel eens kunnen helpen als je het jezelf wel zou toestaan (in gematigde vorm)? Wat zou er dan beter worden? Wat moet je ervoor opofferen? (in het eerdere voorbeeld moet de harmonie even opgeofferd worden voor duidelijkheid).
- Wanneer is het wegstoppen van deze eigenschap nodig geweest voor je?
- Dient het wegstoppen je nog steeds?
- Kies je ervoor om het af en toe toch toe te laten?
Het kan zijn dat je erachter komt wanneer je iets in je schaduw gestopt hebt. Bijvoorbeeld omdat je iets meegemaakt hebt. Mogelijk ben je in een patroon terecht gekomen dat in het verleden goed geholpen heeft, maar is het nu niet meer handig. Zelf ben ik overigens niet zo van het graven in het verleden. Het roept bij mij de associatie met slachtoffergedrag op. Waarschijnlijk zit er op dat onderwerp nog wat in mijn schaduw. Hahaha, werk aan de winkel!
Ik vind het boeiend om te reflecteren op mezelf. Ik zou het ook iedereen aanraden. Het leven wordt er makkelijker en relaxter van. Het heeft voor mij overigens wel de meeste meerwaarde als ik “lekker in mijn vel zit”. Dan heb ik de rust om eerlijk en mild naar mezelf te kijken. Als het vaarwater wat ruwer is, dan is dat moeilijk om alleen te doen. Is dit bij jou het geval? Schroom dan niet om iemand op te zoeken die ervoor geleerd heeft. Soms hebben we even iemand nodig, daar is niets mis mee.